Η πολιτική της βουβουζέλας και μια πρόταση κατά του θορύβου. (άρθρο του Δημήτρη Γιαννακόπουλου)

Μία ακόμη σοβαρή πολιτική επιπλοκή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην χώρα μας άρχισε να γίνεται ορατή από σημαντικό μέρος του πληθυσμού και να προκαλεί διεύρυνση του κομφούζιου που κυριαρχεί στην κοινωνία, στην αγορά και στο πολιτικό σύστημα. Οι Έλληνες, αλλά και η διεθνής κοινή γνώμη επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στο κίνημα διαμαρτυρίας το οποίο μεγεθύνεται εντυπωσιακά και πλημμυρίζει τις πλατείες. ΜΜΕ και ειδικοί κάνουν τις πρώτες απόπειρες να αναλύσουν κοινωνιολογικά και να ερμηνεύσουν πολιτικά το φαινόμενο, το οποίο τείνει να αποκρυσταλλωθεί στην κοινή γνώμη ως η πολιτική της βουβουζέλας.
Πρόκειται δηλαδή για την αναπαράσταση των «αγανακτισμένων» ως μία ιδεολογικά άμορφη μάζα πολιτών, που μέσω αυτού του είδους πολιτικής συμμετοχής διεκδικεί την διατήρηση του επιπέδου ευημερίας που χαρακτηρίζει ευρύτερα τα μικρομεσαία και μεσαία στρώματα του πληθυσμού. Η πολιτική βουβουζέλα αποτελεί το σημαίνον της ανάγκης πολιτικής μεταβολής στην Ελλάδα, ώστε οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις να μην καταλήξουν στην κοινωνική καταστροφή των στρωμάτων που χαρακτηρίζονται από μικρά και μεσαία εισοδήματα. Με δύο λόγια, πρόκειται για την διαμαρτυρία των σύγχρονων Ελλήνων μικροαστών, που αντιλαμβάνονται τον άμεσο κίνδυνο φτωχοποίησής τους και διαισθάνονται την επερχόμενη κοινωνική τους περιθωριοποίηση. Το «κίνημα της πολιτικής βουβουζέλας» είναι, λοιπόν, ένα μικροαστικό «κίνημα», το οποίο αναπτύσσεται στο πλαίσιο μιας σημαντικά καινούριας μορφής πολιτικής συμμετοχής.

Ο τρόπος για να προσεγγίσεις πολιτικά το φαινόμενο αυτό είναι, είτε βλέποντας μισογεμάτο το ποτήρι, είτε μισοάδειο. Ο συντάκτης αυτών των γραμμών ευθύς εξ αρχής το αντιμετώπισε θετικά, καθώς από μόνη της η πολιτική συμμετοχή σε μία κοινωνία όπου το απολιτικό και η αποχή από τους κοινωνικούς αγώνες είχαν συνδεθεί με το ορθολογικό, την «κοινή λογική» και το αντικειμενικό, δεν μπορεί παρά να γεννά ελπίδες πολιτικοποίησης της καθημερινότητας και του κυβερνητικού διακυβεύματος, των οικονομικών σχέσεων και της ίδιας της ταυτότητας του κάθε ατόμου. Επιπλέον, με μεγάλη χαρά παρατήρησα την προσβολή του κομματισμού και την προσπάθεια ανάπτυξης αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων.

Από την άλλη, μοιάζει να υπάρχει μία γενικότερη απόρριψη όλων των πρακτικών λαϊκής πάλης, που αποκρυσταλλώθηκαν κατά την μεταπολίτευση και μαζί με αυτές του συνδικαλισμού και των ιδεολογικών αναπαραστάσεων που κυριάρχησαν στον αριστερό λόγο κατά την ίδια περίοδο. Αυτή η απορριπτική διαδικασία και το πέπλο άγνοιας της προσφοράς της αριστεράς, ενώ μεν κοινωνιολογικά είναι απολύτως κατανοητά, ώστε να αποκτήσει το νέο κίνημα την δική του ταυτότητα, προκαλεί πολιτικό κομφούζιο και ισοπέδωση που καταλήγουν να παραλύουν την λαϊκή ενότητα που οφείλει να διακρίνει την εξέγερση εναντίον της πολιτικο-επιχειρηματικής τάξης και των εκπροσώπων της. Τελικά, παραγνωρίζοντας τις ιδεολογικές παραμέτρους που θα απαιτούντο για να οριστεί στενά πολιτικά ένα κίνημα ανατροπής του καθεστώτος, καταλήγουμε στην χειρότερη περίπτωση να παραμένουμε στο επίπεδο του αναθεματισμού και στην καλύτερη σε εκείνο της αναζήτησης νέων δημοκρατικών μορφών έκφρασης του λαού και άρθρωσης των αιτημάτων, δίχως να κλονίζουμε στην συγκυρία το νεοφιλελεύθερο θεμέλιο του καθεστώτος και την κυβερνητική προοπτική του.

Είναι όμορφο πράγμα η αναζήτηση ενός σχεδίου που αντιτάσσει στον αναθεωρητισμό του φιλελεύθερου-διεθνισμού - ο οποίος υπό την ηγεσία του χρηματοπιστωτικού λόμπυ και μέσω του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος επιβάλει το ξεπούλημα της χώρας και τον εξανδραποδισμό της κοινωνίας – μία μορφή άμεσης δημοκρατίας και αυτοκυβέρνησης, σε συνδυασμό με εναλλακτικές δομές διακυβέρνησης, που προνοούν για την μεταβίβαση εξουσίας από το παγκόσμιο προς το τοπικό επίπεδο, αλλά θα πρέπει παράλληλα να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο πώς γενικεύουμε και πώς εντάσσουμε αυτό το εγχείρημα στην συγκυρία. Εννοώ, ότι αυτή η ριζικά διαφορετική προσέγγιση του δημοκρατικού φαινομένου του κράτους και της πολιτείας, αλλά και του ρόλου των πολιτών, είναι ένα σοβαρότατο πολιτικά ζήτημα που αφορά στην γενικότερη πολιτική και πολιτισμική οργάνωση της ελληνικής κοινωνίας και όχι άμεσο προϊόν της κονωνικο-οικονομικής κρίσης. Μέσω αυτής της «νέας» δημοκρατικής διαλεκτικής γίνεται προσπάθεια να απαντηθεί το ζήτημα της πολιτικής κρίσης που προκύπτει ως συνέπεια της προηγούμενης, δίχως όμως να απαντάται άμεσα το κυβερνητικό διακύβευμα στην συγκυρία. Το τελευταίο είναι όμως αυτό που θα διαμορφώσει πιθανότατα ένα νέο πολιτικό περιβάλλον εντός του οποίου θα αναμορφωθεί το πολιτικό σύστημα και θα οριοθετηθεί το νέο πλαίσιο κοινωνικής δράσης.

Με δύο λόγια ισχυρίζομαι ότι, αν δεν υπάρξει ιδεολογικοποίηση του αιτήματος αλλαγής του καθεστώτος και δεν επικεντρωθούμε στην αναζήτηση ενός νέου κυβερνητικού μοντέλου και μιας προοδευτικής κυβέρνησης για το αμέσως επόμενο διάστημα, καθώς οι εκλογές καλώς ή κακώς έφτασαν, τότε θα είναι σαν να εθελοτυφλούμε και ασυνειδήτως να δίνουμε χώρο και χρόνο στο καθεστώς να αναδιοργανωθεί εκ των έσω. Κάλλιστα θα μπορούσε θα δημιουργηθεί ένας κομματικός φορέας «άμεσης δημοκρατίας», ο οποίος να συνέπραττε με τα κόμματα της αριστεράς για την συγκρότηση μιας προοδευτικής ηγεμονίας στον τόπο και την ανάδειξη μετεκλογικά μίας προοδευτικής κυβέρνησης για να διαχειριστεί την κρίση. Όπως κάλλιστα θα μπορούσε να υπάρξει μία ευρύτερη συμμαχία των προοδευτικών δυνάμεων στην βάση ενός ρεαλιστικού αναπτυξιακού προγράμματος, που θα υιοθετούσε πολιτικές εκδημοκρατισμού και αναδιανομής και θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της κοινωνίας, ασφαλώς καλύτερα από την (ουσιαστική) συμμαχία νεοφιλελεύθερων, μετασοσιαλδημοκρατικών και συντηρητικών δυνάμεων.

Δεν διατηρώ καμία αμφιβολία ότι οι κομματικές εκφράσεις της μαρξιστικής αριστεράς θα μπορούσαν να συμπράξουν μεταξύ τους σε αυτήν την δραματική στιγμή για την εξέλιξη του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας και μαζί με αυτούς, με μια διακριτή μορφή, εκείνοι που οραματίζονται την «άμεση δημοκρατία». Κάλλιστα θα μπορούσε να κυβερνήσει ένα πολιτικό «κοκτέιλ», που θα οδηγούσε στην εκπόνηση ενός προοδευτικού προγράμματος για την χώρα, βασισμένου σε στοιχεία της μαρξιστικής, μεταμοντέρνας και «civic republican» δημοκρατικής θεωρίας. Οι σημαντικές κοσμοθεωρητικές διαφορές μεταξύ αυτών των επιμέρους στοιχείων δεν είναι ανάγκη ούτε να διασκεδαστούν, ούτε, ασφαλώς, να αγνοηθούν. Σε καμία όμως περίπτωση δεν θεωρώ ότι αποτελούν ανυπέρβλητα εμπόδια για κυβερνητική συνεργασία, καθώς θα μπορούσε να υπάρξει απόλυτος σεβασμός στις ιδιαίτερες ιδεολογικές ταυτότητες και εσωτερικές κομματικές πρακτικές. Ας μην κοροϊδευόμαστε, υπάρχουν ήδη γνωστές στον κόσμο αρκετές μορφές συνεργασιών και κυβερνητικών συμπράξεων δίχως καπελώματα. Αν το προτιμάτε αλλιώς, ένα τέτοιο κυβερνητικό σχήμα θα μπορούσε να είναι ιδεολογικά σαφώς πιο ομογενές απ’ ότι το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, πόσο μάλλον η κυβερνητική σύμπραξη των δύο.

Εάν οι νέοι προβληματισμοί που αναπτύσσονται στην «πλατεία» δεν κινηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά παραμείνουν στο επίπεδο μιας γενικευμένης και σε μεγάλο βαθμό αντι-ιδεολογικής προσέγγισης εν ονόματι μιας αμεσοδημοκρατικής θεώρησης του πολιτικού φαινομένου, τότε εκτιμώ ότι θα τροφοδοτηθεί η πολιτική της βουβουζέλας, εξυπηρετώντας πρακτικά το υφιστάμενο καθεστώς, το οποίο όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να μεταβληθεί αμέσως, καθώς είναι προϊόν διαπλοκής και αιτία κοινωνικής και οικονομικής καταστροφής. Ασφαλώς απόψεις της μορφής «δεν συμμετέχουμε στις εκλογές, διότι δεν μας εκφράζει αυτό το πολιτικό σύστημα», είναι, είτε πολιτικά παιδαριώδεις, είτε αποσκοπούν στο να μην διαταράξουν τις σταθερές του καθεστώτος. Δεν πιστεύω ότι όσοι αγωνίζονται για τα ιδανικά της άμεσης δημοκρατίας - τα οποία συμμερίζομαι προσωπικά - έχουν αποφασίσει είτε να απέχουν από αυτήν την μορφή πολιτικής συμμετοχής (εκλογές), είτε να ψηφίσουν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, όπως ίσως κάποιοι από αυτούς συνήθιζαν μέχρι σήμερα.

Αυτό προφανώς δεν αποτελεί λύση, ούτε μεσοπρόθεσμα θα εξυπηρετούσε την ανάδειξη του κοινωνικού ευεργετήματος που μπορεί να προκύψει από τις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Η άμεση δημοκρατία είναι ένα υπέροχο σχέδιο, που θέλει όμως πολύ δουλειά και ένα εντελώς διαφορετικό παγκόσμιο και περιφερειακό περιβάλλον για να λάβει μία μη-κομματική, μη-κρατική, αλλά πολιτειακή υπόσταση. Αντίθετα ένας κομματικός φορέας που θα εσωτερικεύει τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας, θα προπαγανδίζει αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς πολιτικής έκφρασης και θα αγωνίζεται με κατεύθυνση τον δημοκρατικό εκσυγχρονισμό και τα σοσιαλιστικά ιδεώδη, θα είχε κρίσιμο ρόλο στην συγκυρία και δεν θα επέτρεπε στην πολιτική της βουβουζέλας να καλύψει με θόρυβο τα προοδευτικά αιτήματα της αριστεράς. Πρέπει να υπάρξει σύγκληση στο επίπεδο των λαϊκών αιτημάτων με κατεύθυνση την ηγεμονία των προοδευτικών δυνάμεων, όχι στο απώτερο μέλλον, αλλά στο παρόν. Όσοι μέσα σ’ αυτή την κρίση διατυπώνουμε απόψεις οι οποίες παραγνωρίζουν την άμεση ανάγκη να υπάρξει κυβέρνηση που δεν θα επιτρέψει να πάρει η κρίση απολύτως καταστροφικές διαστάσεις για την κοινωνία και την χώρα, αλλά και την ανάγκη μεταφοράς πολιτικής ισχύος από τα δεξιά προς τα αριστερά εντός του πολιτικού συστήματος που θα προκύψει μετά τις εκλογές, μάλλον δεν φαίνεται να έχουμε καλή επαφή με την σημερινή διάσταση του πολιτικού προβλήματος στην Ελλάδα. Αυτά όφειλα να διατυπώσω με παρρησία, ως πολίτης που στοχάζεται στο πλαίσιο του Ριζοσπαστικού Δημοκρατικού Πλουραλισμού, εσωτερικεύοντας την κληρονομιά του Μαρξισμού και των μεταμοντέρνων θεωρήσεων στο δημοκρατικό πρότυπο.

πηγή: press-gr